Praca na produkcji a prawa pracownika. Sprawdź, co Ci przysługuje

Praca na produkcji to szerokie pojęcie obejmujące m.in. montaż, pakowanie, kontrolę jakości czy obsługę maszyn. Często odbywa się w systemie zmianowym, w warunkach wymagających fizycznie, nierzadko w hałasie, pod presją czasu i z zachowaniem rygorystycznych procedur BHP.

Podstawowe prawa pracownika produkcji wynikające z Kodeksu pracy

Zatrudnienie na produkcji, podobnie jak każda praca w ramach stosunku pracy, wiąże się z koniecznością przestrzegania przepisów określonych w Kodeksie pracy. Podstawowym dokumentem regulującym warunki zatrudnienia jest umowa o pracę, która precyzuje m.in. wymiar czasu pracy, wysokość wynagrodzenia oraz obowiązki pracownika i pracodawcy.

Czas pracy na produkcji zazwyczaj wynosi 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo, choć ze względu na charakter pracy często stosuje się systemy zmianowe, pracę nocną, a także możliwość wykonywania pracy w nadgodzinach.

Każdemu pracownikowi przysługuje 15-minutowa przerwa, jeśli jego dzienny czas pracy wynosi co najmniej 6 godzin.

Kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy są w tym wypadku najważniejsze – pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy, dostosowane do charakteru wykonywanych obowiązków.

Dodatkowo, zgodnie z Kodeksem pracy, pracownikowi przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego, a także możliwość korzystania ze zwolnień lekarskich oraz urlopów okolicznościowych (np. z tytułu ślubu, narodzin dziecka czy pogrzebu bliskiej osoby).

Inne formy umów stosowane w firmach produkcyjnych

Pracownik produkcyjny może być zatrudniony nie tylko na podstawie umowy o pracę, ale również na podstawie innych form zatrudnienia, takich jak:

Umowa zlecenie

To forma umowy cywilnoprawnej, regulowana przez Kodeks cywilny, nie Kodeks pracy. Jest często stosowana w przypadku prac tymczasowych, sezonowych lub okresów zwiększonego zapotrzebowania na siłę roboczą w zakładzie produkcyjnym.

Charakterystyka:

• brak gwarancji minimalnego wynagrodzenia za czas przestoju,
  
  
• brak prawa do urlopu i świadczeń z Kodeksu pracy,
  
  
• zleceniobiorca samodzielnie organizuje pracę (choć w praktyce bywa różnie),
  
  
• składki ZUS odprowadzane są w ograniczonym zakresie, chyba że zleceniobiorca nie ma innego tytułu do ubezpieczenia.

Umowa o dzieło

Rzadziej stosowana w produkcji, ale możliwa, np. gdy chodzi o wykonanie konkretnego produktu lub partii wyrobów na zlecenie. Umowa o dzieło zakłada osiągnięcie wymiernego efektu (dzieła), a nie wykonywanie pracy w określonym czasie.

Charakterystyka umowy o dzieło:

• brak składek ZUS i ubezpieczenia zdrowotnego (z wyjątkiem umów z własnym pracodawcą),
  
  
• brak uprawnień pracowniczych (urlopy, ochrona pracy),
  
  
• pełna odpowiedzialność za rezultat pracy.

Praca tymczasowa (agencje pracy)

Wiele firm produkcyjnych korzysta z usług agencji pracy tymczasowej. Pracownik w takim przypadku formalnie jest zatrudniony przez agencję, a nie przez zakład produkcyjny.

Charakterystyka pracy tymczasowej:

• zatrudnienie najczęściej na umowę o pracę tymczasową lub zlecenie,
  
  
• ograniczony czas zatrudnienia u jednego pracodawcy użytkownika (do 18 miesięcy w ciągu 36 miesięcy),
  
  
• obowiązki informacyjne i socjalne częściowo przejmuje agencja.

Posiłki regeneracyjne – komu i kiedy przysługują?

Jednym z ważnych aspektów, o którym nie każdy pracownik produkcji wie, są posiłki profilaktyczne (regeneracyjne). Ich przyznawanie jest regulowane przez Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów oraz art. 232 Kodeksu pracy.

Kto ma prawo do posiłków regeneracyjnych?

Pracodawca ma obowiązek zapewnić nieodpłatnie posiłek regeneracyjny pracownikowi, jeżeli:

• Wykonuje prace fizyczne powodujące znaczny wydatek energetyczny:
  
  
  
  • powyżej 2000 kcal (kobiety)
    
    
  • powyżej 3000 kcal (mężczyźni)
    
    
• Pracuje w niskich temperaturach (poniżej 10°C) lub w warunkach dużej wilgotności i zimna.
  
  
• Pracuje w szczególnych warunkach, np. pod ziemią, w hutach, przy pracach rozbiórkowych w zimie itp.
  

Co zawiera posiłek regeneracyjny?

Posiłek powinien być pełnowartościowy i ciepły, zawierać odpowiednią ilość białka, tłuszczu i węglowodanów, czyli odżywczy, nie tylko symboliczny. Często są to dania typu zupa z drugim daniem, dostarczane przez kantynę zakładową lub zewnętrzną firmę cateringową.

Czy pracownik może otrzymać ekwiwalent pieniężny?

Nie. Pracodawca nie może wypłacić ekwiwalentu pieniężnego zamiast posiłku. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy nie jest możliwe zapewnienie posiłku, wtedy można wydać produkty do samodzielnego przygotowania posiłku.

Inne świadczenia wynikające z przepisów BHP

Pracownikom produkcji mogą także przysługiwać inne świadczenia wynikające z warunków pracy, np.:

• Napoje profilaktyczne, w szczególności w warunkach wysokiej temperatury (np. przy piecach, latem w halach produkcyjnych).
  
  
• Odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej (np. rękawice, kaski, okulary).
  
  
• Badania lekarskie wstępne, okresowe i kontrolne na koszt pracodawcy.
  
  
• Szkolenia BHP, które są obowiązkowe przed podjęciem pracy i okresowo powtarzane.

‍

Czytaj także:

Karta lunchowa i posiłki regeneracyjne: zadbaj o swoich pracowników

Komu przysługuje posiłek regeneracyjny? Kompletny przewodnik

Bony dla pracowników – skuteczne narzędzie motywacyjne