,
Urlop opiekuńczy to nowe uprawnienie wprowadzone do polskiego prawa pracy na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. dotyczącej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów.
Implementacja tej dyrektywy do polskiego porządku prawnego nastąpiła poprzez ustawę z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 641).
Urlop opiekuńczy został uregulowany w art. 173[1] – 173[4] Kodeksu pracy.
Czym jest urlop opiekuńczy?
Urlop opiekuńczy to nowa forma wsparcia dla pracowników umożliwiająca pogodzenie życia zawodowego z obowiązkami opiekuńczymi. Pracownik ma prawo do 5 dni bezpłatnego urlopu rocznie, który można wykorzystać na opiekę nad członkiem rodziny lub osobą zamieszkującą razem. Warunkiem jest potrzeba opieki wynikająca z poważnych przyczyn medycznych.
Komu przysługuje urlop opiekuńczy?
Prawo do urlopu opiekuńczego przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, niezależnie od wymiaru etatu czy stażu pracy.
Cel urlopu opiekuńczego
Urlop opiekuńczy jest udzielany w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia:
- członkowi rodziny: synowi, córce, matce, ojcu lub małżonkowi pracownika,
- osobie zamieszkującej we wspólnym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.
Wymiar urlopu opiekuńczego
Pracownik ma prawo do 5 dni urlopu opiekuńczego w roku kalendarzowym. Warto jednak wiedzieć, że urlop jest nieodpłatny – za dni urlopu opiekuńczego nie przysługuje wynagrodzenie ani inne świadczenia pieniężne od pracodawcy.
Jak złożyć wniosek o urlop opiekuńczy?
Aby skorzystać z urlopu opiekuńczego, pracownik powinien:
- Złożyć wniosek najpóźniej na 1 dzień przed planowanym rozpoczęciem urlopu – może być to wniosek w formie papierowej lub elektronicznej.
- Wskazać osobę, nad którą sprawowana będzie opieka, jej dane osobowe oraz stopień pokrewieństwa lub fakt wspólnego gospodarstwa domowego.
- Potwierdzić, że osoba ta wymaga opieki z poważnych względów medycznych (np. poprzez zaświadczenie lekarskie, choć ustawa nie określa jednoznacznie obowiązku załączenia dokumentacji medycznej).
Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia urlopu opiekuńczego. Oznacza to, że nie może odmówić jego przyznania, o ile spełnione są warunki określone w przepisach.
Zasady korzystania z urlopu opiekuńczego
Urlop opiekuńczy może być wykorzystywany w całości lub w częściach (np. po 1 dzień). Niewykorzystane dni urlopu w danym roku nie przechodzą na kolejny rok, a więc uprawnienie wygasa z końcem roku kalendarzowego.
W okresie korzystania z urlopu opiekuńczego pracownik korzysta z ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę, analogicznie jak w przypadku innych urlopów przewidzianych przez Kodeks pracy (np. macierzyńskiego).
Urlop opiekuńczy a inne urlopy i zwolnienia
Urlop opiekuńczy nie wpływa na prawo do innych urlopów i zwolnień, takich jak:
- urlop wypoczynkowy,
- urlop rodzicielski,
- urlop wychowawczy,
- zwolnienie od pracy z tytułu siły wyższej (art. 148¹ Kodeksu pracy — 2 dni lub 16 godzin w roku).
Urlop opiekuńczy jest odrębnym, dodatkowym uprawnieniem.
Czytaj także:
Podziękowanie za współpracę a kultura organizacyjna – jak budować pozytywne relacje w firmie?
Zaświadczenie o zatrudnieniu – co to jest, do czego służy i jak je uzyskać?
Cechy skutecznego lidera – co wyróżnia prawdziwego przywódcę?
Data aktualizacji:
2025-06-13
