,
Metoda 5 Why to prosty, ale niezwykle skuteczny sposób docierania do przyczyn problemów w organizacji. Odpowiednie zadawanie pytań pozwala zidentyfikować głębokie źródła problemu, co czyni ją nieocenionym narzędziem w rozwiązywaniu trudnych sytuacji.
Czym jest metoda 5 Why?
Metoda 5 Why to technika analizy przyczyn problemów. Została opracowana przez Sakichi Toyodę, jednego z założycieli Toyoty. Jej głównym założeniem jest zadawanie pytania „Dlaczego?” tyle razy, ile potrzeba, aby dotrzeć do głębokiego źródła problemu. Najczęściej proces zatrzymuje się na piątym pytaniu, stąd nazwa metody.
Jak działa metoda 5 Why?
Proces analizy metodą 5 Why jest prosty i intuicyjny. Składa się z kilku kroków:
- Zidentyfikuj problem, czyli określ dokładnie, co jest nie tak. Problem powinien być opisany jasno i konkretnie.
- Zadaj pierwsze pytanie „Dlaczego?”. Poszukaj odpowiedzi na pytanie, dlaczego problem wystąpił.
- Zadaj kolejne pytania. Kontynuuj proces, zadając pytanie „Dlaczego?”, na podstawie każdej poprzedniej odpowiedzi.
- Dotrzyj do pierwotnej przyczyny. Zakończ, gdy odkryjesz przyczynę główną. Warto sprawdzić, czy jest ona wystarczająco konkretna, by można było ją skutecznie rozwiązać.
- Wdrażaj działania naprawcze. Na podstawie uzyskanych wniosków zaplanuj działania, które wyeliminują pierwotną przyczynę problemu.
Jak wygląda zastosowanie metody 5 Why w praktyce?
Wyobraźmy sobie sytuację w firmie produkcyjnej, że maszyna nagle się zatrzymała. Używając metody 5 Why próbujemy dotrzeć do rozwiązania problemu.
- Dlaczego maszyna się zatrzymała? – Bo bezpiecznik się przepalił.
- Dlaczego bezpiecznik się przepalił? – Bo nastąpił przeciążenie elektryczne.
- Dlaczego nastąpiło przeciążenie? – Bo łożysko w maszynie było zużyte.
- Dlaczego łożysko było zużyte? – Bo nie było regularnie smarowane.
- Dlaczego nie było smarowane? – Bo brakowało procedur konserwacyjnych.
Wynik: Wdrożenie procedur konserwacyjnych eliminuje ryzyko podobnych sytuacji w przyszłości.
Zalety metody 5 Why
Metoda 5 Why pozwala zidentyfikować i zrozumieć głębokie przyczyny problemów, zamiast jedynie radzić sobie z ich objawami. Jej uniwersalny charakter sprawia, że znajduje zastosowanie w różnych branżach i kontekstach, od produkcji po zarządzanie projektami.
- Prostota: Metoda nie wymaga skomplikowanych narzędzi ani zaawansowanej wiedzy.
- Skuteczność. Pozwala dotrzeć do głębokich, ukrytych przyczyn problemu.
- Uniwersalność. Może być stosowana w różnych branżach i sytuacjach.
- Zapobieganie przyszłym problemom. Analiza przyczyn pozwala zapobiegać podobnym problemom w przyszłości.
Wady metody 5 Why
Pomimo swojej prostoty i skuteczności, metoda 5 Why nie jest pozbawiona ograniczeń. W pewnych sytuacjach jej zastosowanie może prowadzić do wyników, które są mniej precyzyjne lub niewystarczające do rozwiązania problemu.
- Subiektywność. Wyniki zależą od jakości odpowiedzi i wiedzy uczestników.
- Brak danych. Bez wsparcia faktami analiza może prowadzić do błędnych wniosków.
- Powierzchowność. W niektórych przypadkach metoda może nie docierać do wystarczająco głębokich przyczyn.
Kiedy stosować – a kiedy wybrać inne techniki
Metoda 5 Why jest bardzo skuteczna, gdy chcemy szybko i w prosty sposób dotrzeć do źródłowej przyczyny problemu. Sprawdza się przede wszystkim w przypadku:
- problemów operacyjnych, np. awaria maszyny, opóźnienia w dostawach, błędy w procesach administracyjnych,
- problematycznych incydentów, które mają jedną dominującą przyczynę,
- sytuacji, gdy potrzebujemy szybkiego i pragmatycznego podejścia, np. na poziomie zespołu.
Jednakże nie zawsze 5 Why będzie najlepszym wyborem. Technika ta ma swoje ograniczenia:
Przyczyny wieloczynnikowe i systemowe
Gdy problem wynika z wielu współzależnych czynników, a nie z jednej dominującej przyczyny, stosowanie 5 Why może prowadzić do uproszczeń lub fałszywego poczucia rozwiązania problemu. Przykłady:
- problemy związane z kulturą organizacyjną,
- kwestie jakościowe zależne od wielu procesów,
- ryzyka projektowe.
Problemy z ukrytą strukturą przyczynową
Jeśli związek przyczynowo-skutkowy nie jest liniowy (np. błąd pojawia się dopiero w określonej kombinacji warunków), metoda 5 Why bywa niewystarczająca.
Gdy potrzeba dokładniejszej analizy ryzyka
W sytuacjach wymagających formalnego podejścia do analizy ryzyka lepsze będą metody takie jak:
- FMEA (Failure Modes and Effects Analysis) – identyfikuje potencjalne tryby awarii i ocenia ich skutki oraz priorytet działań zapobiegawczych,
- Diagram Ishikawy (diagram rybiej ości) – pozwala usystematyzować i zwizualizować wiele potencjalnych przyczyn problemu, np. w kategoriach: Ludzie, Maszyny, Materiały, Metody, Otoczenie.
Gdy potrzebne jest włączenie wielu perspektyw
W bardziej złożonych przypadkach warto przeprowadzić sesję warsztatową z użyciem różnych narzędzi – np. zacząć od Ishikawy, by zmapować przyczyny, a następnie dla najważniejszych przyczyn zastosować 5 Why, by dotrzeć do ich źródła.
Czytaj także:
Śniadania do pracy w mniej niż 20 minut. Gotowe przepisy
Koszty pracodawcy w Polsce – poradnik dla przedsiębiorców
Technika Pomodoro pomoże Ci odzyskać kontrolę nad produktywnością
Data aktualizacji:
2025-06-11
